Ethinyl estradion: Công dụng, liều dùng, tác dụng phụ, chống chỉ định

1- Mô tả thuốc Ethinyl estradion

1.1 Tên quốc tế & Phân loại

• Tên quốc tế (INN): Ethinyl estradiol
• Phân loại: Thuốc tránh thai nội tiết tố, estrogen tổng hợp.
• Nhóm thuốc: Thuốc nội tiết tố nữ.

1.2 Dạng bào chế và hàm lượng

Ethinyl estradion có nhiều dạng bào chế khác nhau, thường gặp nhất là:

• Viên nén: Có nhiều hàm lượng khác nhau tùy theo từng loại thuốc, thường từ 10 mcg đến 50 mcg.
• Miếng dán: Có hàm lượng ethinyl estradion khoảng 150 mcg và được thay thế mỗi tuần.
• Vòng âm đạo: Chứa ethinyl estradion và progestin, được đặt vào âm đạo và thay thế mỗi tháng.

1.3 Biệt dược thường gặp

• Viên nén: Diane-35, Mercilon, Yasmin, Marvelon, Femodene, Microgynon, Cilest,...
• Miếng dán: Evra
• Vòng âm đạo: NuvaRing

1.4 Công thức hóa học

Công thức hóa học của Ethinyl estradiol là C20H24O2.

2- Chỉ định của Ethinyl estradion

Thuốc tránh thai Ethinyl estradion được chỉ định cho những mục đích sau:

2.1 Ngăn ngừa thai

• Ethinyl estradion là một phương pháp tránh thai hiệu quả khi được sử dụng đúng cách.
• Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn sự rụng trứng, làm thay đổi chất nhầy cổ tử cung và làm dày niêm mạc tử cung.
• Tỷ lệ hiệu quả của thuốc tránh thai Ethinyl estradion lên tới 99% khi được sử dụng chính xác.

2.2 Điều trị chứng rối loạn kinh nguyệt

• Ethinyl estradion có thể được sử dụng để điều trị các vấn đề về kinh nguyệt như:
  • Kinh nguyệt không đều
  • Kinh nguyệt quá nhiều
  • Chứng đau bụng kinh
  • Chứng rong kinh
  • U xơ tử cung
  • Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

2.3 Điều trị các vấn đề da liễu

• Một số biệt dược chứa Ethinyl estradion và progestin có thể được sử dụng để điều trị:
  • Mụn trứng cá
  • Rụng tóc do nội tiết tố

3- Liều dùng Ethinyl estradion

Liều dùng Ethinyl estradion phụ thuộc vào dạng bào chế, tình trạng bệnh và đáp ứng của từng người. Thông thường, liều dùng như sau:

3.1 Liều dùng cho tránh thai

• Viên nén: 1 viên/ngày, uống liên tục trong 21 ngày, sau đó nghỉ 7 ngày.
• Miếng dán: 1 miếng/tuần, thay miếng mới mỗi tuần trong 3 tuần, sau đó nghỉ 1 tuần.
• Vòng âm đạo: 1 vòng/tháng, thay vòng mới mỗi tháng.

3.2 Liều dùng cho điều trị rối loạn kinh nguyệt

• Liều dùng và thời gian điều trị phụ thuộc vào loại rối loạn kinh nguyệt và tình trạng của mỗi người.
• Cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được kê đơn chính xác.

3.3 Lưu ý khi sử dụng

• Luôn sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng thuốc.
• Sử dụng thuốc đúng giờ, tránh bỏ liều, đặc biệt là trong những ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt.
• Nên dùng thuốc vào cùng một thời điểm trong ngày để tránh quên liều.

4- Dược động học

4.1 Hấp thu

Ethinyl estradion được hấp thu nhanh chóng qua đường tiêu hóa, đạt nồng độ đỉnh trong huyết tương sau khoảng 1-2 giờ.

4.2 Phân bố

Ethinyl estradion được phân bố rộng rãi trong cơ thể, có ái lực cao với protein huyết tương.

4.3 Chuyển hóa

Ethinyl estradion được chuyển hóa chủ yếu ở gan và ruột non bởi hệ enzym cytochrome P450.

4.4 Thải trừ

Ethinyl estradion được thải trừ chủ yếu qua phân và một phần qua nước tiểu dưới dạng các chất chuyển hóa.

5- Dược lực học

5.1 Cơ chế tác dụng

Ethinyl estradion là một estrogen tổng hợp có tác dụng tương tự như estrogen nội sinh. Thuốc hoạt động bằng cách:

• Ngăn chặn sự rụng trứng: Ethinyl estradion ức chế sự giải phóng hormone luteinizing hormone (LH), hormone kích thích sự rụng trứng.
• Làm thay đổi chất nhầy cổ tử cung: Thuốc làm cho chất nhầy cổ tử cung trở nên đặc và nhớt hơn, gây khó khăn cho tinh trùng di chuyển vào tử cung.
• Làm dày niêm mạc tử cung: Ethinyl estradion làm dày niêm mạc tử cung, khiến khó khăn hơn cho trứng thụ tinh bám vào tử cung.

5.2 Tác dụng lâm sàng

• Ngăn ngừa thai: Ethinyl estradion là một phương pháp tránh thai hiệu quả khi được sử dụng đúng cách.
• Điều trị rối loạn kinh nguyệt: Thuốc có thể được sử dụng để điều trị các vấn đề về kinh nguyệt như kinh nguyệt không đều, kinh nguyệt quá nhiều, đau bụng kinh,...
• Điều trị các vấn đề da liễu: Ethinyl estradion có thể giúp cải thiện tình trạng mụn trứng cá và rụng tóc do nội tiết tố.

6- Độc tính

6.1 Độc tính cấp tính

Liều gây độc cấp tính của Ethinyl estradion rất cao, chưa có nghiên cứu đầy đủ về độc tính cấp tính của thuốc.

6.2 Độc tính mãn tính

Sử dụng Ethinyl estradion trong thời gian dài có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm:

• Tăng nguy cơ huyết khối: Ethinyl estradion có thể làm tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), huyết khối phổi (PE), và đột quỵ.
• Tăng nguy cơ ung thư: Sử dụng thuốc tránh thai estrogen trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng.
• Tác dụng phụ khác: Buồn nôn, nôn, đau đầu, chóng mặt, đau vú, thay đổi tâm trạng,...
• Hội chứng cai thuốc: Khi ngừng sử dụng thuốc đột ngột, cơ thể có thể trải qua một số triệu chứng như chảy máu âm đạo bất thường, thay đổi tâm trạng,...

7- Tương tác thuốc

Ethinyl estradion có thể tương tác với nhiều loại thuốc khác, ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ.

7.1 Tương tác làm giảm hiệu quả thuốc tránh thai

• Thuốc kháng nấm: Rifampicin, griseofulvin,,...
• Thuốc kháng sinh: Tetracycline, penicillin, ampicillin,...
• Thuốc chống động kinh: Phenobarbital, phenytoin, carbamazepine,...
• Thuốc thảo dược: Cây tầm ma, cây ổi,...

7.2 Tương tác làm tăng nguy cơ tác dụng phụ

• Thuốc ức chế men gan: Cimetidine, ketoconazole,...
• Thuốc kháng sinh: Macrolides (erythromycin, clarithromycin), fluoroquinolones (ciprofloxacin, levofloxacin),...
• Thuốc chống đông máu: Warfarin, heparin,...

7.3 Các tương tác khác

• Thuốc điều trị mỡ máu: Gemfibrozil, fenofibrate,...
• Thuốc trị tăng huyết áp: Atenolol, propranolol,...
• Thuốc điều trị HIV: Ritonavir, saquinavir,...

8- Chống chỉ định của Ethinyl estradion

Ethinyl estradion bị chống chỉ định trong một số trường hợp sau:

8.1 Tiền sử huyết khối

• Phụ nữ từng bị huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), huyết khối phổi (PE) hoặc đột quỵ.
• Phụ nữ có tiền sử gia đình bị huyết khối.

8.2 Bệnh gan

• Phụ nữ bị bệnh gan mãn tính, viêm gan hoạt động.
• Phụ nữ bị ung thư gan.

8.3 Bệnh tim mạch

• Phụ nữ bị bệnh tim mạch, bao gồm:
  • Bệnh mạch vành
  • Bệnh van tim
  • Rối loạn nhịp tim

8.4 Bệnh ung thư

• Phụ nữ bị ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng.

8.5 Các trường hợp khác

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú.
• Phụ nữ bị huyết áp cao không kiểm soát được.
• Phụ nữ bị tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường không kiểm soát được.
• Phụ nữ bị bệnh thận mãn tính.
• Phụ nữ dị ứng với estrogen hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Phụ nữ hút thuốc lá nặng (hơn 15 điếu/ngày).

9- Tác dụng phụ khi dùng Ethinyl estradion

9.1 Tác dụng phụ thường gặp

• Thường gặp: Chảy máu âm đạo bất thường, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, đau vú, nhạy cảm vú, thay đổi tâm trạng, tăng cân, giữ nước.
• Ít gặp: Tăng huyết áp, đau ngực, khó thở, đau bụng, tiêu chảy, táo bón, phát ban, ngứa, giảm ham muốn tình dục.
• Hiếm gặp: Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), huyết khối phổi (PE), đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy gan, vàng da, giảm thị lực, mất thính lực, bệnh lý tuyến giáp, suy thận.
• Không xác định được tần suất: Ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, trầm cảm, lo âu, thay đổi tâm thần, dị ứng da, rụng tóc, thay đổi màu sắc da, giảm phát triển tóc.

9.2 Xử lý tác dụng phụ

• Chảy máu âm đạo bất thường: Nếu bạn gặp phải tình trạng chảy máu âm đạo bất thường, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn.
• Đau đầu, chóng mặt: Nên uống nhiều nước, nghỉ ngơi và sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ.
• Buồn nôn, nôn: Nếu bạn bị buồn nôn, nôn, hãy ăn uống nhẹ nhàng, uống nhiều nước và sử dụng thuốc chống nôn theo chỉ định của bác sĩ.
• Thay đổi tâm trạng: Nếu bạn gặp phải những thay đổi bất thường về tâm trạng, hãy chia sẻ với bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ.
• Các tác dụng phụ khác: Hãy liên hệ với bác sĩ hoặc dược sĩ nếu bạn gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào khác.

10- Lưu ý khi dùng Ethinyl estradion

10.1 Lưu ý chung

• Luôn sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng thuốc.
• Sử dụng thuốc đúng giờ, tránh bỏ liều, đặc biệt là trong những ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt.
• Nên dùng thuốc vào cùng một thời điểm trong ngày để tránh quên liều.
• Nếu bạn quên liều, hãy uống ngay khi nhớ ra, trừ khi gần đến liều tiếp theo.
• Không uống liều gấp đôi để bù liều đã bỏ lỡ.
• Trong quá trình điều trị, bạn nên đi khám bác sĩ định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và hiệu quả của thuốc.

10.2 Lưu ý phụ nữ cho con bú

Ethinyl estradion có thể đi vào sữa mẹ, vì vậy không được sử dụng thuốc tránh thai Ethinyl estradion khi đang cho con bú.

10.3 Phụ nữ có thai

Ethinyl estradion là một loại thuốc tránh thai, không nên sử dụng khi đang mang thai. Thuốc có thể gây hại đến thai nhi.

10.4 Người lái xe, vận hành máy móc

Ethinyl estradion có thể gây ra một số tác dụng phụ như chóng mặt, buồn ngủ. Nếu bạn gặp phải những tác dụng phụ này, hãy cẩn thận khi lái xe hoặc vận hành máy móc.

11- Quá liều & Cách xử lý

11.1 Triệu chứng quá liều

Triệu chứng quá liều Ethinyl estradion bao gồm:

• Buồn nôn, nôn
• Đau bụng
• Chảy máu âm đạo bất thường
• Thay đổi tâm trạng
• Ngực căng tức
• Giữ nước
• Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), huyết khối phổi (PE)

11.2 Cách xử lý quá liều

• Ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức.
• Tìm kiếm sự trợ giúp y tế khẩn cấp.
• Thông tin cho bác sĩ về lượng Ethinyl estradion đã uống.

11.3 Quên liều & xử lý

• Nếu quên liều trong vòng 12 giờ: Hãy uống ngay khi nhớ ra.
• Nếu quên liều quá 12 giờ: Hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều tiếp theo theo lịch trình bình thường.
• Nếu quên liều trong 7 ngày đầu tiên của chu kỳ: Hãy uống 2 viên trong 2 ngày tiếp theo, sau đó tiếp tục uống 1 viên mỗi ngày theo lịch trình bình thường.
• Nếu quên liều trong 7 ngày tiếp theo: Hãy uống 1 viên mỗi ngày theo lịch trình bình thường và sử dụng biện pháp tránh thai bổ sung (bao cao su) trong khoảng 7 ngày tiếp theo.
• Nếu bạn quên 2 liều hoặc hơn: Bạn nên liên lạc với bác sĩ để được tư vấn.

12- Trích nguồn tham khảo

• Tờ hướng dẫn sử dụng thuốc Ethinyl estradion
• Cơ sở dữ liệu thuốc của Mỹ (FDA)
• Tạp chí Y khoa Anh (BMJ)
• Tạp chí Y khoa New England (NEJM)

Kết luận

Thuốc tránh thai Ethinyl estradion là một loại thuốc hiệu quả trong việc ngăn ngừa thai, điều trị rối loạn kinh nguyệt và một số vấn đề về da liễu.

Tuy nhiên, thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ và chống chỉ định trong một số trường hợp. Do đó, bạn cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ để sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc lo ngại nào về thuốc tránh thai Ethinyl estradion, hãy liên hệ với Nhà Thuốc DHN

Đọc thêm:

• Felodipine
• Famotidine
• NSAID Etoricoxid