Acetazolamid: Công dụng, liều dùng, tác dụng phụ, chống chỉ định và xử lý khi quá liều

Mô tả về dược chất Acetazolamid

Acetazolamid là một loại thuốc kháng sinh, thuộc nhóm thuốc ức chế carbonic anhydrase. Nó được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng sức khỏe, bao gồm glaucomat góc hở, phù nề não, chứng phù nề do hội chứng núi cao cấp tính (AMS) và một số loại sỏi thận.

Thuốc có tên quốc tế là Acetazolamide, được sản xuất dưới dạng viên nén hoặc viên sủi bọt với hàm lượng 250mg cho mỗi viên.

Công thức hóa học của acetazolamid là C4H6N4O3S2

Acetazolamide nó có tác dụng ức chế hoạt động của enzym carbonic anhydrase trong cơ thể. Điều này giúp giảm việc sản xuất axit carbonic và dẫn đến nhiều tác dụng sinh lý, bao gồm lợi tiểu, giảm áp lực nội nhãn và giảm phù não.

Xem thêm:

• Ammonium chloride
• Amlodipine
• Amitriptylin

Chỉ định của Acetazolamid

Acetazolamid được chỉ định điều trị cho các trường hợp sau:

• Glaucomat góc hở: Trong bệnh lý này, áp lực trong mắt tăng cao và có thể gây tổn thương dẫn đến mất thị lực. Acetazolamid giúp giảm áp lực nội nhãn và làm giảm nguy cơ mất thị lực.
• Phù nề não: Đây là tình trạng sưng não do một số nguyên nhân khác nhau, gây ra đau đầu và buồn nôn. Acetazolamid giúp giảm lượng dịch trong não và làm giảm sưng não.
• Chứng phù nề do hội chứng núi cao cấp tính (AMS): AMS là tình trạng xảy ra khi người ở mức độ cao không quen với độ cao đó, gây ra các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn và khó thở. Acetazolamid giúp giảm nguy cơ phát sinh AMS và làm giảm các triệu chứng khi đã mắc bệnh.
• Sỏi thận: Thuốc cũng được sử dụng để điều trị một số loại sỏi thận bằng cách tăng bài tiết nước tiểu và giảm lượng dịch trong cơ thể.

Liều dùng

Liều khuyến cáo cho Acetazolamid là 250mg đến 1000mg mỗi ngày, chia thành 2-4 lần uống. Tuy nhiên, liều thuốc có thể thay đổi tùy theo từng trường hợp và chỉ được sử dụng theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Nếu bạn quên uống thuốc, hãy uống ngay khi nhớ và tiếp tục liều kế tiếp vào lúc thường để duy trì hiệu quả điều trị.

Nếu uống viên sủi bọt, hãy pha vào nước trước khi uống. Đối với trường hợp điều trị glaucomat góc hở, có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt Acetazolamid để có hiệu quả nhanh hơn.

Dược động học

Hấp thu

Acetazolamid được hấp thu nhanh chóng sau khi uống và đạt đỉnh nồng độ trong huyết tương sau khoảng 1-4 giờ. Việc ăn không ảnh hưởng đến quá trình hấp thu của thuốc.

Phân bố

Sau khi hấp thu, thuốc được phân bố đều trong cơ thể và có khả năng xuyên qua hàng rào máu não. Nó cũng có thể được tìm thấy trong sữa mẹ khi sử dụng trong giai đoạn cho con bú.

Chuyển hóa

Acetazolamid được chuyển hóa trong gan và chỉ 25-30% liều được tiết ra dưới dạng thuốc không thay đổi trong nước tiểu.

Thải trừ

Thời gian bán hủy của thuốc là khoảng 12 giờ, với chế độ liều mỗi ngày. Thuốc được tiết ra chủ yếu qua nước tiểu và một phần nhỏ qua phân.

Dược lực học

Điểm hoạt động

Acetazolamid thường được sử dụng để ức chế carbonic anhydrase loại II (CA-II) trong các mô và cơ quan như thận, mắt, hệ thần kinh trung ương, tuyến tụy và hồng cầu. Điểm hoạt động của thuốc tập trung chủ yếu ở thận.

Tác dụng sinh lý

Cơ chế hoạt động của Acetazolamid là ức chế hoạt động của enzym carbonic anhydrase, giúp giảm sản xuất axit carbonic và dẫn đến nhiều tác dụng sinh lý trong cơ thể, bao gồm:

• Lợi tiểu: Thuốc ức chế tái hấp thu ion bicacbonat ở ống thận, dẫn đến tăng bài tiết nước tiểu và giảm lượng dịch trong cơ thể. Điều này giúp điều trị phù nề, cao huyết áp và sỏi thận.
• Giảm áp lực nội nhãn: Acetazolamid làm giảm sản xuất dịch thủy tinh thể ở mắt, giúp giảm áp lực nội nhãn và điều trị glaucomat góc hở.
• Giảm phù não: Acetazolamid làm giảm lượng dịch trong não, giúp giảm sưng não và điều trị phù nề não.

Độc tính

Theo các nghiên cứu, acetazolamid có độ an toàn cao và ít gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, như mọi loại thuốc khác, nó cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy và đau đầu. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu không mong muốn khi sử dụng thuốc, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn.

Tương tác thuốc

Acetazolamid có thể tương tác với một số loại thuốc khác, do đó, bạn nên thông báo cho bác sĩ biết về bất kỳ thuốc nào bạn đang sử dụng hoặc đã sử dụng trong quá trình điều trị. Điều này giúp bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng và tần suất sử dụng thuốc để đảm bảo hiệu quả và tránh các tác dụng không mong muốn.

Chống Chỉ định của Acetazolamid

Acetazolamid không được sử dụng đối với những điều kiện sau:

• Quá mẫn cảm với thành phần của thuốc.
• Bệnh gan nặng hoặc suy thận nặng.
• Suy tim nặng.
• Rối loạn chức năng tuyến giáp.
• Phù giai đoạn cuối.
• Tiền sử các phản ứng dị ứng với thuốc sulfonamide.

Ngoài ra, cũng cần thận trọng khi sử dụng thuốc đối với phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, người có tiền sử dị ứng với thuốc sulfonamide và người mắc bệnh tăng huyết áp.

Tác dụng phụ của Acetazolamid

Tác dụng phụ của Acetazolamid có thể được phân loại là thường gặp (xuất hiện ở trên 1% bệnh nhân), ít gặp (xuất hiện ở dưới 1% bệnh nhân), hiếm gặp (xuất hiện ở dưới 0.1% bệnh nhân) hoặc không xác định được tần suất. Các tác dụng phụ thông thường của thuốc bao gồm:

• Buồn nôn, nôn mửa.
• Đau đầu, chóng mặt.
• Tiêu chảy.
• Giảm lượng kali trong máu.
• Mệt mỏi, hoa mắt và khô miệng.

Nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào không mong muốn khi sử dụng thuốc, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều chỉnh liều lượng.

Lưu ý

Lưu ý chung

Khi sử dụng Acetazolamid, cần Lưu ý các điều sau:

• Uống đầy đủ nước trong khi sử dụng thuốc để tránh tình trạng khô nước trong cơ thể.
• Kiểm tra định kỳ các chỉ số điện giải và chức năng thận khi sử dụng thuốc để đảm bảo an toàn.
• Hạn chế tiêu thụ các thức uống có chứa caffeine khi sử dụng thuốc.

Lưu ý cho phụ nữ mang thai và cho con bú

Phụ nữ mang thai hoặc dự định mang thai cần thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng Acetazolamid. Thuốc này không nên được sử dụng trong 3 tháng cuối của thai kỳ do có thể gây ra tác dụng không mong muốn cho thai nhi. Đối với phụ nữ đang cho con bú, cũng cần thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng thuốc vì có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé.

Lưu ý đối với người lái xe, vận hành máy móc

Acetazolamid có thể gây chóng mặt và làm mất tập trung ở một số người sau khi sử dụng. Do đó, nếu bạn cảm thấy không thoải mái hoặc chóng mặt khi dùng thuốc, hãy tránh việc lái xe hoặc vận hành máy móc nguy hiểm cho đến khi tình trạng cải thiện.

Quá liều & Cách xử lý

Triệu chứng quá liều

Quá liều Acetazolamid có thể gây ra các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, rối loạn thần kinh, và hội chứng asidoza metabolic (tăng axit trong cơ thể). Trong trường hợp nghi ngờ quá liều, bạn cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đi đến bệnh viện để được tư vấn và xử lý kịp thời.

Cách xử lý quá liều

Việc xử lý quá liều Acetazolamid tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của tình trạng. Bác sĩ có thể quyết định đưa ra liệu pháp cụ thể như đưa thuốc kích thích điều trị tắm hoặc hỗ trợ hô hấp. Nếu đã quá thời gian để can thiệp y tế, việc hỗ trợ hô hấp hoặc tạo điều kiện thoải mái cho bệnh nhân cũng rất quan trọng.

Quên liều & Xử lý

Nếu bạn quên một liều thuốc, hãy uống ngay khi nhớ nhưng không nên gấp gáp liều ké tiếp. Nếu đã gần giờ liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều quên và tiếp tục theo đúng lịch trình đã dự kiến. Không nên dùng liều gấp đôi để bù cho liều đã quên vì điều này có thể gây nguy hại cho sức khỏe.

Trích nguồn tham khảo

1. "Acetazolamide: Uses, Dosage & Side Effects." Drugs.com, https://www.drugs.com/acetazolamide.html.
2. "Acetazolamide for SAFE Use for Altitude Illness." Centers for Disease Control and Prevention, https://www.travmed.com/pages/acetazolamide-diamox-for-altitude-illness.
3. "Acetazolamide - Drug Usage Statistics." ClinCalc DrugStats Database, https://clincalc.com/DrugStats/Drugs/Acetazolamide.
4. R. Baselt, Disposition of Toxic Drugs and Chemicals in Man, 8th edition, Biomedical Publications, Foster City, CA, 2008, pp. 21-23.

Kết luận

Tóm lại, Acetazolamid là một loại thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng khác nhau như cao huyết áp, sỏi thận và glaucomat. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Ngoài ra, cần Lưu ý các chống chỉ định, Tương tác thuốc và các biện pháp cần thiết khi quá liều để bảo vệ sức khỏe cũng như tăng cường công dụng của thuốc. Đề nghị bạn tham khảo thông tin từ các nguồn uy tín trước khi sử dụng thuốc.