Viêm đại tràng táo bón có nguy hiểm không? Hướng dẫn trị táo bón từ chuyên gia

Viêm đại tràng táo bón là một vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng ít được chú ý đúng mức.

Bệnh gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hiểu rõ về bệnh giúp chúng ta có thể đối mặt và phòng tránh hiệu quả hơn.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá mọi khía cạnh của viêm đại tràng táo bón, từ nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán cho đến các giải pháp điều trị và phòng ngừa lâu dài.

Giới thiệu về viêm đại tràng táo bón

Viêm đại tràng táo bón là gì?

Viêm đại tràng táo bón là một dạng của viêm đại tràng nơi lớp niêm mạc đại tràng bị viêm nhiễm.

Điểm đặc trưng khiến tình trạng này trở nên đặc biệt là triệu chứng chủ đạo lại là táo bón, trái ngược với thể viêm đại tràng phổ biến hơn gây tiêu chảy.

Sự viêm nhiễm này ảnh hưởng đến chức năng bình thường của đại tràng, bao gồm cả nhu động ruột và khả năng hấp thụ nước.

Khi nhu động ruột bị ảnh hưởng, phân di chuyển chậm hơn, tạo điều kiện cho đại tràng hấp thụ quá nhiều nước từ khối phân, khiến phân cứng, khô và khó đào thải ra ngoài.

Điều này gây ra táo bón kéo dài kèm theo cảm giác khó chịu.

Cần phân biệt Viêm đại tràng táo bón với một số tình trạng khác có triệu chứng tương tự:

• Hội chứng ruột kích thích thể táo bón (IBS-C): Đây là một rối loạn chức năng tiêu hóa, không có bằng chứng viêm nhiễm thực thể trên niêm mạc đại tràng khi thăm khám bằng nội soi hay sinh thiết. Triệu chứng đau bụng và táo bón là chính, nhưng cơ chế bệnh sinh khác.
• Táo bón chức năng mạn tính: Chỉ đơn thuần là tình trạng táo bón kéo dài, thường ít hoặc không kèm theo đau bụng đáng kể và không có dấu hiệu viêm nhiễm.

Viêm đại tràng táo bón thường có tính chất mãn tính và dễ tái phát theo đợt. Bệnh thường gây đau bụng và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.

Nó không phải là tình trạng khởi phát cấp tính đột ngột, hiếm khi tự khỏi hoàn toàn không điều trị, và thường không chỉ xuất hiện một lần duy nhất trong đời.

Bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp ở người trưởng thành.

Bệnh viêm đại tràng gây rối loạn tiêu hóa 

Nguyên nhân gây ra viêm đại tràng táo bón

Nguyên nhân gây ra sự kết hợp giữa viêm nhiễm và táo bón trong tình trạng này vẫn đang được nghiên cứu, nhưng thường liên quan đến:

• Viêm tiềm ẩn: Có thể do phản ứng miễn dịch bất thường của cơ thể đối với hệ vi khuẩn đường ruột, di chứng sau các đợt nhiễm trùng đường tiêu hóa, hoặc sự thay đổi cấu trúc của niêm mạc đại tràng.
• Rối loạn nhu động ruột: Tình trạng viêm tại đại tràng có thể trực tiếp làm thay đổi cách cơ thành ruột co bóp và đẩy phân, dẫn đến phân di chuyển chậm và gây táo bón.

Bên cạnh nguyên nhân bệnh lý, nhiều yếu tố trong lối sống và thói quen hàng ngày cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc hoặc làm trầm trọng thêm triệu chứng táo bón trên nền viêm đại tràng:

• Chế độ ăn uống không khoa học: Thiếu chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, cay nóng có thể kích thích niêm mạc đại tràng.
• Uống không đủ nước: Cơ thể không được cung cấp đủ nước (dưới 2-2.5 lít/ngày) khiến phân trở nên khô và cứng.
• Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất làm giảm kích thích nhu động ruột, khiến quá trình vận chuyển phân chậm lại.
• Thói quen nhịn đi đại tiện: Nhịn đi ngoài khi có nhu cầu làm mất dần phản xạ tự nhiên của đại tràng, khiến phân ứ đọng lâu và cứng hơn.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng (Stress), lo âu, trầm cảm có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động của hệ tiêu hóa thông qua trục não-ruột.

Triệu chứng nhận biết viêm đại tràng táo bón

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của viêm đại tràng táo bón rất quan trọng để có những biện pháp xử lý kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

Các biểu hiện của bệnh có thể khá đa dạng, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa mà còn lan tỏa đến các hệ cơ quan khác trong cơ thể.

Dấu hiệu của táo bón kéo dài

Táo bón kéo dài thường xuyên đi kèm với các triệu chứng như:

• Khó đi đại tiện, phân cứng, khô
• Phân ít, số lần đi tiêu ít hơn 3 lần/tuần
• Cảm giác không thoải mái, căng tức, đầy bụng
• Đau bụng dưới hoặc vùng hậu môn, cảm giác mót rặn không hết
• Thấy phân nhỏ, dài hoặc phân dẻo, có thể kèm máu tươi do tổn thương niêm mạc

Đau bụng, táo bón là dấu hiệu của bệnh viêm đại tràng

Đau bụng âm ỉ, chướng hơi

• Cơn đau thường âm ỉ, kéo dài, có thể kèm theo co thắt nhẹ.
• Vị trí đau thường ở vùng bụng dưới, xung quanh khung đại tràng hoặc vùng chậu.
• Đau có xu hướng tăng lên khi ăn hoặc trước khi đi đại tiện.

Mệt mỏi, sút cân

• Táo bón lâu ngày ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng, khiến người bệnh ăn uống kém.
• Tình trạng này kéo dài dẫn đến mệt mỏi, thiếu sức sống và sút cân nhanh.
• Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể gầy gò, đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tiến triển thành viêm đại tràng mạn tính hoặc thậm chí ung thư đại tràng nếu không điều trị kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán chính xác bệnh

Nhận biết qua xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng

Chẩn đoán chính xác viêm đại tràng táo bón đòi hỏi các xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng như:

• Khám trực tiếp, khai thác triều chứng của bệnh nhân
• Xét nghiệm máu, phân để kiểm tra vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc các dấu hiệu viêm khác
• Nội soi đại tràng, giúp quan sát trực tiếp niêm mạc và sinh thiết để kiểm tra mức độ tổn thương
• Các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm, hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) để phát hiện các tổn thương, polyp hoặc u bướu

Việc kết hợp các phương pháp này sẽ mang lại kết quả chính xác và giúp bác sĩ có quyết định điều trị đúng đắn.

Vai trò của hình ảnh y học trong chẩn đoán

Các kỹ thuật hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm bụng, hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) cung cấp thêm dữ liệu về cấu trúc đại tràng, phát hiện các tổn thương ngoại lai, u bướu hoặc các bất thường khác.

Chụp đại tràng bằng thuốc cản quang (barium enema) cũng là một phương pháp hỗ trợ chẩn đoán các bất thường trong cấu trúc ruột.

Chẩn đoán phân biệt các bệnh lý liên quan

Việc phân biệt bệnh lý dựa trên các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng là rất quan trọng. Các bệnh lý có thể nhầm lẫn như:

• Ung thư đại tràng
• Polyp đại tràng
• Bệnh Crohn
• Viêm loét đại tràng mãn tính
• Tắc nghẽn hoặc hẹp ruột

Việc xác định đúng bệnh giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và chính xác hơn, tránh lãng phí thời gian, tiền bạc và giảm nguy cơ biến chứng.

Các phương pháp điều trị viêm đại tràng táo bón

Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên, nhưng điều trị đúng đắn mới là yếu tố giúp người bệnh khỏi bệnh nhanh chóng và lâu dài. Phương pháp điều trị cần được cá thể hóa phù hợp với từng nguyên nhân và biểu hiện bệnh lý.

Điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học

• Tăng chất xơ: Người bệnh cần tăng cường sử dụng thực phẩm giàu chất xơ tự nhiên như rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt để thúc đẩy quá trình tiêu hóa, giúp phân mềm, dễ đào thải.
• Đồng thời, hạn chế tối đa các loại thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo bão hòa, thức ăn chế biến sẵn hoặc đồ ngọt nhân tạo.
• Uống đủ lượng nước hàng ngày, khoảng 1,5 - 2 lít để giữ phân mềm và tránh bị khô, cứng.
• Thói quen ăn uống đều đặn, chia nhỏ các bữa trong ngày sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, giảm thiểu tình trạng táo bón hoặc viêm nhiễm kéo dài. Không ăn quá no hoặc để bụng quá đói lâu, vì điều này cũng làm kích thích hoạt động sai lệch của hệ tiêu hóa.

Món ăn mềm, món canh súp nên được dùng cho người bệnh viêm đại tràng

Sử dụng thuốc Tây y và thuốc bổ sung tự nhiên

Thuốc giúp kiểm soát viêm nhiễm và cải thiện triệu chứng táo bón.

• Thuốc kháng viêm: Trong các trường hợp có bằng chứng viêm nhiễm trên nội soi/sinh thiết, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc kháng viêm đường ruột (ví dụ: Mesalamine) để giảm tình trạng viêm tại đại tràng.
• Thuốc nhuận tràng: Giúp làm mềm phân và tăng tần suất đi ngoài. Bác sĩ sẽ lựa chọn loại phù hợp (tạo khối, thẩm thấu) và hướng dẫn liều lượng. Cần tránh lạm dụng thuốc nhuận tràng kích thích lâu dài.
• Thuốc chống co thắt: Giúp giảm các cơn đau bụng do co thắt cơ trơn đại tràng.
• Các thuốc điều hòa nhu động ruột.
• Bổ sung Men vi sinh (Probiotics): Có thể giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, hỗ trợ chức năng tiêu hóa và giảm chướng bụng, táo bón ở một số người bệnh.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc – trung hòa acid: Một số bệnh nhân viêm đại tràng thường kèm theo triệu chứng đau thượng vị, trào ngược hoặc rối loạn tiêu hóa do dư acid dạ dày.

Biện pháp thay đổi lối sống giúp giảm triệu chứng

Ngoài việc điều chỉnh chế độ ăn, việc duy trì lối sống lành mạnh rất cần thiết để hỗ trợ quá trình điều trị. Thường xuyên vận động, tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga giúp kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa, giảm stress.

Thói quen giữ vệ sinh, hạn chế căng thẳng tâm lý, duy trì tinh thần tích cực giúp hệ thần kinh điều hòa chức năng của ruột hoạt động ổn định hơn. Thư giãn tinh thần, tập thiền hoặc các bài tập thở sâu, giúp giảm căng thẳng, từ đó làm giảm các triệu chứng của bệnh.

Phòng ngừa và duy trì sức khỏe lâu dài

Thay đổi thói quen sinh hoạt lành mạnh

Việc duy trì thói quen sinh hoạt điều độ, vận động thường xuyên và tránh xa các căng thẳng kéo dài là điều cực kỳ quan trọng. Tập luyện thể dục đều đặn giúp kích thích nhu động ruột, điều hòa hoạt động của hệ tiêu hóa.

Thói quen sinh hoạt lành mạnh còn giúp nâng cao hệ miễn dịch, giảm stress, hạn chế các tình trạng viêm nhiễm. Đặc biệt, cần tránh thức khuya, tạo thói quen đi ngủ đều đặn, giúp cơ thể phục hồi tốt hơn.

Duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, giàu chất xơ

Chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp duy trì sức khỏe hệ tiêu hóa lành mạnh. Người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ tự nhiên như rau xanh, quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu.

Ngoài ra, hạn chế tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, thức ăn nhanh, đồ chế biến sẵn và đồ uống chứa cồn, ga. Uống đủ nước, mỗi ngày ít nhất 1,5 - 2 lít để hỗ trợ quá trình đào thải và giữ phân mềm, dễ đi.

Quản lý căng thẳng và giữ tinh thần thoải mái

Tâm trạng ảnh hưởng mạnh đến hoạt động của hệ tiêu hóa. Stress kéo dài làm rối loạn nhu động ruột, gây ra các bệnh lý tiêu hóa như viêm đại tràng hoặc táo bón.

Chủ động thực hành các biện pháp quản lý căng thẳng như thiền, yoga, hay các hoạt động thư giãn giúp giảm thiểu các triệu chứng và duy trì tinh thần tích cực.

Quản lý căng thẳng và giữ tinh thần thoải mái

Khi nào cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế chuyên sâu

Trong mọi trường hợp, nếu triệu chứng không giảm sau sử dụng các biện pháp tại nhà, hoặc có dấu hiệu nặng như sốt cao, sụt cân nhanh, máu trong phân, đau dữ dội hoặc các biểu hiện nghiêm trọng khác, bạn cần tới cơ sở y tế để được khám và điều trị chuyên sâu.

Việc phát hiện sớm các sự cố sẽ giúp giảm thiểu tối đa các biến chứng nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của chính mình.

Kết luận

Viêm đại tràng táo bón là căn bệnh phổ biến, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và phòng ngừa nhờ sự chủ động trong việc duy trì lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập luyện đều đặn và khám sức khỏe định kỳ.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng, xác định nguyên nhân chính xác và áp dụng đúng phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh giảm thiểu tối đa các rủi ro biến chứng, duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Việc chủ động chăm sóc sức khỏe hệ tiêu hóa không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn bảo vệ sự khỏe mạnh toàn diện của cơ thể.

Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề, viêm đại tràng táo bón, từ đó chủ động phòng tránh, điều trị đúng cách để có một cơ thể khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng.*