5 Triệu chứng viêm đại tràng cấp tính và biến chứng dễ xảy ra

Viêm đại tràng cấp tính là bệnh lý tiêu hóa phổ biến, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Triệu chứng viêm đại tràng cấp tính thường biểu hiện rõ ràng và đột ngột, đòi hỏi người bệnh phải chú ý để nhận biết và điều trị sớm nhất có thể.

Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức toàn diện về các triệu chứng chính và phụ của bệnh, cùng các yếu tố ảnh hưởng để giúp bạn có cái nhìn tổng thể và chủ động trong chăm sóc sức khỏe của mình.

Tổng quan về viêm đại tràng cấp tính

Định nghĩa

Viêm đại tràng là một tình trạng nhiễm trùng và viêm nhiễm ảnh hưởng đến niêm mạc đại tràng, có thể xảy ra ở mức độ khác nhau.

Viêm đại tràng cấp tính là một biến chứng mà việc viêm nhiễm xảy ra trong một thời gian ngắn, thường đi kèm với những triệu chứng nghiêm trọng.

Đây là một điểm đặc trưng để phân biệt với viêm đại tràng mãn tính, một trạng thái mà viêm nhiễm thường kéo dài một cách dài hạn. Viêm đại tràng cấp tính và polyp đại tràng ngang có những đặc điểm giống nhau, vì vậy cần tìm hiểu rõ và phân biệt.

Nguyên nhân phổ biến gây ra viêm đại tràng cấp tính

Các yếu tố dẫn đến viêm đại tràng cấp tính rất đa dạng, bao gồm:

• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa (E. coli, Salmonella, Shigella, Campylobacter, Clostridium difficile,…)
• Nhiễm ký sinh trùng (Entamoeba histolytica,…)
• Ngộ độc thực phẩm, dị ứng thực phẩm
• Tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là kháng sinh phổ rộng gây loạn khuẩn ruột
• Tia xạ, hóa chất độc hại
• Chế độ ăn uống kém vệ sinh, thức ăn ôi thiu, thiếu nước, thiếu chất xơ

Các triệu chứng chính của viêm đại tràng cấp tính

Triệu chứng viêm đại tràng cấp tính đa dạng, bao gồm:

• Đau bụng: Thường âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn, vị trí dọc theo khung đại tràng, có thể lan vùng hố chậu.
• Rối loạn đại tiện: Tiêu chảy (nhiều lần/ngày, phân lỏng, có thể lẫn máu, nhầy), mót rặn, táo bón luân phiên.
• Chán ăn, sụt cân, đầy bụng, buồn nôn
• Sốt nhẹ hoặc sốt cao (trong trường hợp nhiễm trùng nặng)
• Mệt mỏi, mất nước, nếu tiêu chảy kéo dài

Tiêu chảy (nhiều lần/ngày, phân lỏng, có thể lẫn máu, nhầy)

Các triệu chứng viêm đại tràng cấp tính thường có thể tái phát. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng bệnh có thể tiến triển thành viêm đại tràng mãn tính.

Biến chứng của viêm đại tràng cấp tính

Mặc dù thường lành tính, viêm đại tràng cấp nếu không điều trị đúng có thể gây:

• Thủng đại tràng → viêm phúc mạc
• Giãn đại tràng cấp tính (toxic megacolon)
• Xuất huyết tiêu hóa
• Tăng nguy cơ ung thư đại tràng, đặc biệt trong các đợt viêm tái diễn

Phương pháp chẩn đoán triệu chứng viêm đại tràng cấp tính

Chẩn đoán viêm đại tràng cấp tính dựa vào khai thác bệnh sử, khám lâm sàng và các cận lâm sàng hỗ trợ:

Khai thác tiền sử bệnh lý và các triệu chứng liên quan

Đây là bước đầu tiên và quan trọng trong quá trình chẩn đoán. Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng xuất hiện, thời gian bắt đầu, tần suất, mức độ nặng nhẹ, cùng với các yếu tố liên quan như tiền sử bệnh tật, dùng thuốc, chế độ ăn uống, tiếp xúc nguồn lây nhiễm.

Thực hiện các xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng

• Xét nghiệm phân: Tìm bạch cầu, hồng cầu, ký sinh trùng, nuôi cấy phân.
• Xét nghiệm máu: CRP, bạch cầu, điện giải đồ

Các phương pháp hình ảnh hỗ trợ chẩn đoán

• Siêu âm bụng: Quan sát độ dày thành đại tràng
• X-quang bụng không chuẩn bị
• Nội soi đại – trực tràng: Đánh giá trực tiếp niêm mạc đại tràng và lấy mẫu sinh thiết nếu nghi ngờ nguyên nhân khác (viêm loét đại tràng, Crohn,…)
• CT scan bụng (trong trường hợp biến chứng hoặc không rõ nguyên nhân)

Các phương pháp điều trị 

Điều trị nội khoa:

• Kháng sinh đường tiêu hóa: Rifaximin, Metronidazole, Ciprofloxacin (chỉ định theo nguyên nhân)
• Thuốc điều chỉnh nhu động ruột: thuốc chống co thắt (Phloroglucinol), chống tiêu chảy (Loperamide – có chỉ định)
• Thuốc giảm đau, hạ sốt (Paracetamol)
• Bổ sung nước, điện giải (ORS, truyền dịch nếu mất nước nặng)

Điều trị ngoại khoa:

• Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng nếu diễn tiến nặng, kéo dài. Tuy nhiên, việc cắt bỏ sẽ ảnh hưởng đến chức năng ruột và tâm lý của người bệnh.
• Nguyên nhân khác cần can thiệp ngoại khoa như: polyp đại tràng, ung thư đại tràng, ...

Chế độ ăn uống và lối sống hỗ trợ điều trị

Thực phẩm nên tránh

Trong chế độ ăn hàng ngày, người bệnh cần hạn chế hoặc tránh xa các loại thực phẩm có thể kích thích niêm mạc ruột hoặc gây kích ứng hệ tiêu hóa. Một số nhóm thực phẩm cần kiêng bao gồm:

• Thực phẩm chứa nhiều gia vị, ớt, tiêu hoặc thức ăn cay nóng.
• Đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ gây nặng bụng và dễ kích thích tiêu chảy.
• Thực phẩm chế biến sẵn, có chứa chất bảo quản hoặc phụ gia độc hại.
• Đồ ngọt, bánh kẹo chứa nhiều đường tinh luyện dễ gây viêm.
• Thực phẩm chứa gluten hoặc không rõ nguồn gốc nếu có khả năng gây dị ứng.

Đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ gây nặng bụng và dễ kích thích tiêu chảy.

Lựa chọn thực phẩm phù hợp góp phần hạn chế viêm nhiễm, giảm các triệu chứng khó chịu, giúp đường ruột phục hồi nhanh hơn.

Thực phẩm nên ưu tiên

Thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu chất xơ hòa tan, vitamin và khoáng chất là yếu tố quyết định trong chế độ ăn của người viêm đại tràng. Một số thực phẩm nên tích cực bổ sung là:

• Rau xanh, trái cây ít axit như chuối, bơ, táo nặn hoặc lê.
• Ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, yến mạch cung cấp chất xơ hòa tan giúp điều hòa tiêu hóa.
• Thực phẩm giàu probiotic như sữa chua, kefir giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá ngừ, hạt chia - có đặc tính chống viêm mạnh mẽ.
• Nước lọc đủ lượng, tránh các loại đồ uống có ga, chứa cồn hoặc chứa caffein gây kích thích.

Thực hiện chế độ ăn lành mạnh không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng mà còn năng lượng để cơ thể tự khâu phục tổn thương.

Thói quen sinh hoạt lành mạnh

Kiểm soát stress và nghỉ ngơi đầy đủ

• Thường xuyên thực hành các kỹ thuật thư giãn, hít thở sâu.
• Tránh mất ngủ hoặc thức khuya quá mức.
• Giữ tinh thần lạc quan, nghe nhạc, đọc sách hoặc tham gia hoạt động cộng đồng.
• Xây dựng thói quen sinh hoạt đều đặn, duy trì giờ giấc sinh hoạt cố định.

Tập thể dục đều đặn và phù hợp

• Tập thể dục giúp kích thích tuần hoàn máu, hỗ trợ quá trình phục hồi niêm mạc đường tiêu hóa.
• Tránh tập luyện quá độ gây mệt mỏi hoặc tổn thương cơ thể.
• Chính sách duy trì hoạt động đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng bài tập phù hợp, tránh các hoạt động gây áp lực lên bụng hoặc gây tổn thương thêm.

Các hoạt động này giúp duy trì lối sống tích cực, cải thiện tâm trạng và hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn.

Các biện pháp tự nhiên hỗ trợ điều trị tại nhà

• Sử dụng các loại thảo dược như nghệ, hạt thì là, lá bạc hà để giảm viêm, hỗ trợ tiêu hóa.
• Uống nước gừng pha loãng hoặc trà gừng để giảm đau, chống viêm tự nhiên.
• Chườm ấm bụng giúp giảm co thắt, đem lại cảm giác dễ chịu nhanh chóng.
• Thực hành các bài tập thở, thiền hoặc yoga nhẹ giúp kiểm soát stress và tinh thần thoải mái hơn.
• Áp dụng chế độ sinh hoạt khoa học để duy trì hiệu quả dài lâu.

Kết luận

Triệu chứng viêm đại tràng cấp tính là các biểu hiện lâm sàng rõ rệt, đặc trưng của bệnh lý viêm nhiễm cấp tính tại đại tràng, đòi hỏi người bệnh phải chú ý để phát hiện và điều trị kịp thời.

Nhận biết sớm các dấu hiệu như tiêu chảy, đau bụng, rối loạn tiêu hóa, cũng như các biểu hiện toàn thân như sốt cao, mất nước, và xuất huyết trong phân sẽ giúp hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm.

Các phương pháp chẩn đoán hiện đại như nội soi, xét nghiệm lâm sàng – cận lâm sàng là công cụ đắc lực để xác định nguyên nhân và hướng điều trị phù hợp.

Việc thăm khám đúng lúc, theo dõi sát sao các triệu chứng, cộng với sự hợp tác của bác sĩ sẽ giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng, hạn chế tối đa các rủi ro về biến chứng hoặc nguy hiểm đến tính mạng.

Chính vì vậy, nâng cao ý thức chủ động trong việc nhận biết sớm triệu chứng viêm đại tràng cấp tính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của chính bạn và người thân.