12 dấu hiệu của viêm đại tràng co thắt và cách nhận biết - Chuyên gia chia sẻ

Viêm đại tràng co thắt là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của người mắc.

Việc nhận biết dấu hiệu của viêm đại tràng co thắt ngay từ sớm không chỉ giúp xác định chính xác tình trạng sức khỏe mà còn mở ra cơ hội can thiệp kịp thời, giảm thiểu các biến chứng lâu dài.

Bài viết sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về bệnh lý này, từ khái niệm, nguyên nhân, các dấu hiệu lâm sàng, tới các phương pháp chẩn đoán và lời khuyên dành cho người bệnh.

Giới thiệu về viêm đại tràng co thắt

Định nghĩa và phân loại

Viêm đại tràng co thắt được định nghĩa là rối loạn chức năng của hệ tiêu hóa, đặc trưng bởi sự thay đổi về cách hoạt động của ruột mà không có nguyên nhân rõ ràng về tổn thương thực thể hay bệnh lý cụ thể.

Bệnh này không phải là viêm nhiễm, mà là tình trạng rối loạn chức năng tạm thời hoặc kéo dài, gây ra những triệu chứng tiêu hóa dai dẳng.

Khác với các bệnh lý tiêu hóa khác như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn, viêm đại tràng co thắt không gây tổn thương mô hoặc mô bị viêm nhiễm rõ ràng. Thay vào đó, bệnh liên quan đến sự rối loạn về co bóp và tiêu chuẩn hoạt động của ruột, dẫn đến các biểu hiện tiêu hóa không đều đặn.

Viêm đại tràng co thắt còn được phân loại dựa trên các dấu hiệu chính của bệnh, gồm có:

• Loạn tiêu hóa chủ yếu theo dạng tiêu chảy
• Loạn tiêu hóa theo dạng táo bón
• Dạng hỗn hợp, kết hợp giữa tiêu chảy và táo bón

Việc phân loại này giúp bác sĩ có thể xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất với từng nhóm bệnh nhân.

Viêm đại tràng co thắt được định nghĩa là rối loạn chức năng của hệ tiêu hóa

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Bệnh lý này có nguyên nhân chủ yếu liên quan đến các rối loạn về chức năng thần kinh, cơ trơn của ruột, cùng với các yếu tố tâm lý và môi trường xung quanh.

Tuy chưa rõ nguyên nhân chính xác, các yếu tố nguy cơ sau đây thường được xác định có liên quan chặt chẽ đến sự xuất hiện của bệnh:

• Mức độ stress cao và các yếu tố tâm lý tiêu cực như lo âu, trầm cảm
• Thói quen sinh hoạt không đều đặn, lối sống ít vận động
• Chế độ ăn uống không hợp lý, nhiều chất kích thích, đồ ăn nhanh, béo ngậy
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tiêu hóa chức năng này
• Nhiễm trùng đường ruột hoặc bệnh lý tiêu hóa khác trước đó

Các yếu tố này có thể thúc đẩy quá trình rối loạn chức năng của đại tràng, từ đó dẫn tới các triệu chứng lâm sàng đặc trưng.

Các dấu hiệu lâm sàng của viêm đại tràng co thắt

Việc nhận biết các dấu hiệu của viêm đại tràng co thắt giúp người bệnh có thể chủ động trong việc kiểm tra, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Những triệu chứng này bao gồm

• Rối loạn tiêu hóa thường xuyên, bao gồm tiêu chảy, táo bón hoặc cả hai luân phiên trong cùng một giai đoạn.
• Đau bụng và cảm giác khó chịu. Cảm giác đau thường tập trung ở vùng bụng dưới hoặc toàn bộ khung chậu, có thể lan sang các khu vực lân cận. Với đặc điểm rối loạn co bóp, các cơn đau thường xuất hiện sau khi ăn hoặc khi tiêu hóa thức ăn, đặc biệt là thức ăn khó tiêu, béo ngậy. 
• Đầy hơi, chướng bụng
• Mệt mỏi, suy nhược toàn thân

Dấu hiệu tiêu chảy, táo bón hoặc cả hai luân phiên trong cùng một giai đoạn

Bên cạnh đó, bệnh có khả năng nghiêm trọng khi có các triệu chứng sau:

• Xuất huyết trực tràng.
• Tiêu chảy vào ban đêm.
• Gặp khó khăn khi nuốt thức ăn.
• Cơ thể thiếu máu do thiếu sắt.
• Sụt cân mà không rõ nguyên nhân.
• Nôn mửa nhiều.
• Đi đại tiện nhiều lần trong một ngày hoặc gặp khó khăn, không thể đại tiện trong nhiều ngày liên tiếp.
• Đau bụng thường xuyên, cơn đau quặn thắt, không thuyên giảm.

Chẩn đoán chính xác các triệu chứng của viêm đại tràng co thắt

Khám lâm sàng và hỏi bệnh kỹ lưỡng

Khám lâm sàng là bước đầu tiên và quan trọng trong quá trình chẩn đoán. Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng tiêu hóa mà người bệnh gặp phải, tần suất, mức độ, các yếu tố gây kích thích hoặc giảm bớt triệu chứng như ăn uống, stress, hoạt động thể chất.

Ngoài ra, các câu hỏi cũng sẽ tập trung vào lịch sử bệnh lý cá nhân và gia đình, vì yếu tố di truyền cùng các yếu tố môi trường cũng đóng vai trò quan trọng. Bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh mô tả rõ về các cơn đau, thay đổi về đại tiện, cảm giác đầy bụng hay chướng khí, để có cái nhìn cụ thể hơn về tình hình.

Các xét nghiệm cần thiết để loại trừ bệnh lý khác

Chẩn đoán viêm đại tràng co thắt chủ yếu dựa vào việc loại trừ các bệnh lý khác có khả năng gây ra các triệu chứng tương tự. Do đó, bác sĩ sẽ yêu cầu các xét nghiệm như:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra dấu hiệu viêm, thiếu máu
• Phân tích phân để xác định có nhiễm trùng hay không
• Xét nghiệm phân để loại trừ các ký sinh trùng hoặc vi khuẩn gây bệnh
• Các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang hoặc siêu âm bụng để kiểm tra cấu trúc và tình trạng của đại tràng

Xét nghiệm máu để kiểm tra dấu hiệu viêm, thiếu máu

Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị làm nghiệm pháp bổ sung như nội soi đại tràng để chẩn đoán chính xác hơn.

Khi nào cần khám bác sĩ

Các dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng

Mặc dù viêm đại tràng co thắt thường là bệnh lý mãn tính, các dấu hiệu cấp cứu hay cảnh báo nghiêm trọng cần đặc biệt lưu ý gồm có:

• Xuất hiện máu đỏ tươi hoặc đen trong phân
• Đau dữ dội vùng bụng, kéo dài hoặc dữ dội hơn bình thường
• Suy nhược rõ rệt, mất nước, chóng mặt hoặc ngất xỉu
• Sốt cao kèm các triệu chứng tiêu hóa
• Thay đổi thói quen đi tiêu đột ngột, kéo dài không rõ nguyên nhân

Các dấu hiệu này đều cho thấy có khả năng bệnh đã tiến triển nặng hoặc có biến chứng nội tạng nguy hiểm, cần đến khám bác sĩ ngay lập tức để được xử lý kịp thời.

Triệu chứng kéo dài hoặc tăng nặng

Nếu các biểu hiện của bệnh như đau bụng, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, chướng bụng kéo dài quá vài tuần hoặc trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian, đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy bệnh cần được kiểm tra và điều trị chuyên sâu hơn.

Các yếu tố thúc đẩy cần chú ý

Ngoài ra, các yếu tố thúc đẩy cần được theo dõi và phòng tránh gồm có:

• Căng thẳng tâm lý kéo dài
• Thay đổi chế độ ăn đột ngột
• Sử dụng thuốc không đúng chỉ định hoặc quá liều
• Tiếp xúc hoặc ăn thực phẩm ôi thiêu, không đảm bảo vệ sinh
• Môi trường sống hoặc làm việc gây stress lớn

Các yếu tố này có thể làm trầm trọng thêm các dấu hiệu của bệnh và khiến người bệnh cần mối quan tâm đặc biệt để kiểm soát tốt.

Điều trị bệnh viêm đại tràng co thắt

Tạo thói quen ăn uống lành mạnh, hợp lý

Một số thực phẩm giúp nhuận tràng và cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng mà người bệnh nên sử dụng bao gồm:

• Bột yến mạch.
• Thực phẩm giàu protein như thịt, cá, trứng và sữa không chứa lactose.
• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Sữa chua có thể hỗ trợ vi khuẩn đường ruột.
• Ăn nhiều rau củ và trái cây để bổ sung chất xơ và vitamin.
• Hạn chế các thực phẩm chứa Sorbitol, thức ăn nhiều dầu mỡ và thức uống có cồn.

Giảm căng thẳng, stress

Để ngăn ngừa và giảm triệu chứng viêm đại tràng co thắt, quá trình giảm căng thẳng và lo âu đóng vai trò rất quan trọng. Người bệnh có khả năng thực hiện các biện pháp sau:

• Hít thở sâu giúp làm dịu tâm trạng và tạo cảm giác thư giãn, đồng thời cũng kích thích nhu động của ruột hoạt động tốt hơn.
• Tập thể dục, yoga, thiền...  

Điều trị bằng thuốc

Trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ sẽ cân nhắc kê đơn các loại thuốc nhằm điều trị những triệu chứng này như sau:

• Thuốc chống co thắt đại tràng nhằm giảm bớt cơn co thắt và quặn đau ở bụng.
• Thuốc nhuận tràng có tác dụng giảm táo bón và ổn định chức năng nhu động ruột.
• Thuốc chống trầm cảm được sử dụng để ổn định tâm lý cho bệnh nhân.
• Thuốc cầm tiêu chảy giúp làm chậm quá trình co bóp của cơ ruột và kiểm soát tiêu chảy. 

Các biện pháp phòng ngừa viêm đại tràng co thắt

• Tăng cường ăn những thực phẩm giàu đạm, dễ tiêu như sữa, cá, thịt nạc, và sữa chua.
• Thêm vào chế độ ăn nhiều rau xanh để hỗ trợ hệ tiêu hoá hoạt động tốt hơn.
• Uống đủ nước mỗi ngày và bổ sung muối khoáng cùng các loại vitamin cần thiết cho cơ thể.
• Giảm thiểu sử dụng rượu bia và các chất kích thích, cũng như tránh xa thức ăn cay nóng.
• Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ và thoải mái.
• Thường xuyên tập thể dục và thể thao để tăng cường sức đề kháng. 

Kết luận

Việc nhận biết sớm dấu hiệu của viêm đại tràng co thắt đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều trị kịp thời, giúp giảm tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.

Các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, đau bụng, thay đổi thói quen đại tiện, cảm giác chướng bụng, mệt mỏi kéo dài cần được chú ý và không bỏ qua.

Việc thăm khám định kỳ, chẩn đoán chính xác qua các xét nghiệm phù hợp, cùng với việc duy trì chế độ sinh hoạt, ăn uống lành mạnh sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt bệnh lý này. Chính sự chủ động trong nhận biết và phòng tránh đã góp phần nâng cao chất lượng sống và giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm của bệnh.