Bệnh tiểu đường có gây huyết áp cao có nguy hiểm? Dược sĩ chỉ ra cách phòng biến chứng

Trong đời sống hiện đại, nhiều người không khỏi lo lắng về các bệnh mãn tính như bệnh tiểu đường và huyết áp cao.

Không chỉ là hai vấn đề riêng lẻ, cả hai còn có mối liên hệ chặt chẽ và tác động lẫn nhau, gây nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh. Vậy, thực sự bệnh tiểu đường có gây huyết áp cao hay không?

Và làm thế nào để kiểm soát tốt hai bệnh này để hạn chế các biến chứng nguy hiểm? Bài viết này sẽ làm rõ những mối liên hệ đó, cung cấp thông tin hữu ích giúp bạn có cách phòng tránh, điều trị phù hợp.

Mối liên hệ giữa bệnh tiểu đường và tình trạng huyết áp

Dù hai bệnh này có thể xuất hiện riêng biệt, nhưng thực tế chúng lại có mối liên hệ mật thiết, đặc biệt là trong quá trình phát triển và tiến triển của bệnh tật.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc huyết áp cao và ngược lại.

Theo các chuyên gia, bệnh tiểu đường làm tăng khả năng tổn thương thành mạch, gây rối loạn chức năng nội mô, từ đó dẫn tới sự hình thành các mảng xơ vữa và tăng huyết áp.

Trong khi đó, huyết áp cao lại gây áp lực lớn lên thành mạch, làm tổn thương các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng các cơ quan nội tạng, đặc biệt là thận — nơi đóng vai trò quan trọng trong quá trình kiểm soát glucose.

Sự phối hợp giữa hai bệnh này cũng làm tăng nguy cơ các biến chứng tim mạch, đột quỵ hoặc suy thận, ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chính vì thế, việc nhận biết sớm và kiểm soát tốt cả hai bệnh là vô cùng cần thiết, nhằm hạn chế tối đa các hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Nguyên nhân bệnh tiểu đường dẫn đến huyết áp cao

Các nghiên cứu trên đã chứng minh rằng bệnh tiểu đường và huyết áp cao có mối quan hệ mật thiết với nhau.

Người tăng huyết áp làm cho bệnh tiểu đường tiến triển nhanh hơn, dễ dẫn tới biến chứng như tiểu đường nguy hiểm.

Ngược lại, đái tháo đường cũng khiến tăng huyết áp nghiêm trọng, khiến tỷ lệ bệnh tim mạch, đột quỵ tăng lên 2 – 3 lần so với bệnh nhân huyết áp cao không mắc tiểu đường.

Nguyên nhân khiến người mắc bệnh tiểu đường có thể làm tăng huyết áp là do:

• Tiểu đường làm giảm khả năng co dãn của mạch máu.
• Tiểu đường gây tăng lượng máu lưu thông trong cơ thể.
• Bệnh tiểu đường dẫn đến thay đổi cách cơ thể quản lý insulin.

Người bệnh tiểu đường với chỉ số đường huyết tăng cao làm giảm dưỡng chất Nitric oxide (NO) trong hệ động mạch, khiến mạch máu dễ bị tổn thương, thu hẹp lại. Sau thời gian dài, đái tháo đường sẽ dẫn tới xơ vữa thành động mạch và khiến huyết áp tăng cao.

Người bệnh tiểu đường mắc biến chứng trên thận sẽ tiết ra hormone renin gây tăng huyết áp, giảm khả năng lọc máu, lượng máu tăng lên dẫn đến huyết áp tăng cao.

Các cơ chế tương tác giữa bệnh tiểu đường và huyết áp cao

Chúng ta cần hiểu rõ các cơ chế sinh học và hoạt động của cơ thể để nhận biết vì sao bệnh tiểu đường và huyết áp cao lại liên quan chặt chẽ đến thế.

Các cơ chế này giúp người bệnh có thể tìm ra các phương pháp can thiệp phù hợp để hạn chế tiến triển của bệnh.

Biến chứng tim mạch cực kỳ nguy hiểm ở bệnh tiểu đường

Tác động của insulin lên huyết áp

Insulin không chỉ là hormone điều chỉnh lượng đường trong máu mà còn tác động đến hệ tuần hoàn.

Khi cơ thể sản xuất đủ insulin, quá trình chuyển hóa được duy trì ổn định. Tuy nhiên, trong tình trạng bệnh tiểu đường, insulin bị thiếu hụt hoặc kháng insulin, dẫn đến các phản ứng phụ trong cơ thể bao gồm cả huyết áp.

Có thể nói, insulin ảnh hưởng đến huyết áp qua nhiều cơ chế. Một trong số đó là ảnh hưởng tới hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, làm tăng nhịp tim và co thắt mạch máu, từ đó đẩy huyết áp lên mức cao hơn. Ngoài ra, insulin còn tác động làm tăng giữ natri và nước trong cơ thể, gây tăng thể tích dịch, làm tăng lực đẩy lên thành mạch.

Thường xuyên có trạng thái insulin không hoạt động tốt còn thúc đẩy viêm mãn tính trong cơ thể. Các phản ứng viêm này làm tổn thương nội mạc mạch máu, làm giảm khả năng mở rộng của các mạch máu, góp phần tăng huyết áp. Vì vậy, chế độ sinh hoạt, chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp giảm kháng insulin, cải thiện tình trạng huyết áp.

Tình trạng kháng insulin và ảnh hưởng đến tim mạch

Kháng insulin là tình trạng cơ thể phản ứng kém với insulin hơn bình thường, gây ra các rối loạn chuyển hóa glucose và lipid rõ rệt. Tình trạng này không chỉ liên quan trực tiếp đến bệnh tiểu đường loại 2 mà còn ảnh hưởng lớn đến hệ tim mạch.

Khi mô kháng insulin, lượng đường và lipit trong máu tăng cao, các mảng xơ vữa hình thành trên thành mạch, gây tắc nghẽn, dẫn đến tăng huyết áp và các bệnh lý tim mạch khác. Nguy hiểm hơn, tình trạng này còn làm giảm khả năng mở rộng của các động mạch, làm tăng sức ép trong quá trình tuần hoàn máu.

Ngoài ra, kháng insulin còn kích hoạt các phản ứng viêm, làm tổn thương tế bào nội mạc mạch máu và thúc đẩy quá trình xơ vữa. Bản thân tình trạng này cũng góp phần vào sự phát triển của các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim, ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Viêm mãn tính và huyết áp

Viêm mãn tính là một trong những yếu tố khiến bệnh tiểu đường và huyết áp cao dễ phát sinh đồng thời. Khi cơ thể luôn trong trạng thái viêm liên tục, các mô và mạch máu sẽ dần dần bị tổn thương.

Trong bệnh tiểu đường, mức insulin không hiệu quả làm tăng các phản ứng viêm trong cơ thể. Tương tự, huyết áp cao kích thích các phản ứng viêm nội mô thành mạch, làm giảm độ đàn hồi của mạch máu, gây ra hiện tượng xơ vữa. Các yếu tố này tạo thành vòng tuần hoàn tiêu cực, khiến các bệnh lý tim mạch phát triển nhanh hơn và gây tổn thương toàn diện bộ máy tuần hoàn.

Thêm vào đó, các cytokine gây viêm còn làm tăng khả năng hình thành huyết áp cao và tiểu đường cùng lúc, dẫn tới hệ quả là tăng tỷ lệ gặp phải các biến chứng tim mạch, thận và thần kinh.

Điều này cần sự chú ý đặc biệt trong quá trình điều trị để kiểm soát viêm, giảm thiểu hạn chế các tổn thương cho cơ thể.

Cách phòng ngừa biến chứng tăng huyết áp ở bệnh nhân tiểu đường

Thay đổi chế độ ăn hàng ngày

Chế độ ăn hàng ngày có ảnh hưởng quan trọng đến khả năng kiểm soát đường huyết, cũng như nguy cơ gây ra biến chứng tăng huyết áp. Vì vậy để phòng tránh nguy cơ tăng huyết áp ở người bệnh tiểu đường, bạn nên:

• Tránh ăn thực phẩm nhiều đường khiến đường glucose trong máu tăng đột ngột, nhất là nên tránh các thực phẩm như chè, bánh ngọt, sữa đặc…
• Tránh thức ăn giàu Lipid để tránh cholesterol máu tăng cao, giảm nguy cơ gặp các biến chứng mạch máu như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ…
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm tốt cho sức khỏe, ăn nhiều rau xanh, cá, thịt nạc, hạn chế ăn thịt mỡ. Thay thế mỡ động vật thành dầu thực vật, bổ sung rau xanh, trái cây tươi… 
• Duy trì thói quen ăn sáng, chia nhỏ bữa ăn trong ngày để kiểm soát đường máu hiệu quả hơn.

Tránh ăn thực phẩm nhiều đường khiến đường glucose trong máu tăng

Tập thể dục, thể thao thường xuyên

Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên giúp nâng cao sức khỏe tổng thể giúp thành mạch dẻo dai, giảm nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp. Đồng thời, các hoạt động thể lực cũng giúp tiêu hao mỡ thừa, tránh tình trạng máu nhiễm mỡ và các biến chứng mạch máu khác do bệnh mỡ máu cao gây ra.

Do vậy, khi mắc bệnh tiểu đường, người bệnh cần duy trì thói quen tập thể dục nhẹ nhàng như chạy bộ, đi bộ, đạp xe… mỗi ngày ít nhất 30 phút.

Khám sức khỏe định kỳ

Theo bác sĩ, bệnh nhân tiểu đường cần đi kiểm tra sức khỏe định kỳ 3 tháng/lần để theo dõi và kiểm soát đường huyết hiệu quả, đồng thời giúp phát hiện sớm các biến chứng của bệnh nguy hiểm.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần tuân thủ phác đồ điều trị, dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ để ngăn bệnh tiến triển nặng hơn.

Kết luận

Chắc chắn, bệnh tiểu đường có gây huyết áp cao – mối liên hệ chặt chẽ và tác động qua lại giữa hai bệnh lý này làm tăng nguy cơ các biến chứng nguy hiểm.

Hiểu rõ cơ chế, triệu chứng và các yếu tố nguy cơ giúp ta chủ động phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Các biện pháp điều trị và lối sống lành mạnh, chặt chẽ sẽ giúp duy trì sức khỏe bền vững, tránh xa các biến chứng nặng nề và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đừng xem thường bất kỳ dấu hiệu nào, vì sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người.